سایه سنگین انتخابات ترکیه بر پناهجویان رنگین کمانی

تا انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه چیزی نمانده و چشم ها در انتظار دیدن نتیجه آن است، دو کاندیدای انتخابات، یکی کمال قلیچداراوغلو، نامزد مخالف اردوغان از حزب جمهوری خلق (CHP)، و دیگری رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری فعلی از حزب عدالت و توسعه (AKP)، هر دو با وعده های جنجالی خود در صدر خبرها هستند. کمال قلیچداراوغلو، با وعده های ضد مهاجرتی خود توانسته تا در میان گروه های افراطی ضد مهاجر جایگاه ویژه ای پیدا کند، او وعده داده تا در صورت پیروزی در انتخابات جلوی ورود مهاجران به ترکیه را بگیرد و پناهجویان افغانستانی و سوریه ای آواره از جنگ را به کشورشان بازگرداند.

در سوی دیگر، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری فعلی ترکیه، که از حمایت احزاب و جریان های اسلامی این کشور برخوردار است، به کرات و در جریان میتینگ های انتخاباتی خود، به جامعه دگرباشان ترکیه تاخته و آنها را فاسد معرفی کرده است. اردوغان در صحبت های پیشین خود، همواره جامعه رنگین کمانی را افرادی دانسته که در ضدیت با ارزش های خانواده قرار دارند، آنها را افرادی با تفکرات مخرب معرفی کرده و مسبب ویرانی جامعه دانسته است.

هر چقدر که این وعده ها توانسته رضایت خاطر بخشی از رای دهندگان و هواداران آنها را به همراه داشته باشد ، اما از سوی دیگر موجی از نگرانی را در بین جامعه رنگین کمانی ترکیه و پناهجویان ساکن در این کشور ایجاد کرده است. شاید اغراق نباشد اگر بگوییم که پناهجویان رنگین کمانی ساکن در ترکیه، بیشتر از هر گروه دیگری نگران انتخابات پیش رو هستند چرا که هم به خاطر هویت مهاجر خود، هم به علت تعلق به جامعه +LGBTQ، به شدت آسیب پذیر و در معرض خطر هستند.

این خطرات در کنار بحران اقتصادی ، تورم بالا و کندی انتقال پناهجویان به کشورهای امن باعث شده تا پناهجویان رنگین کمانی در بلاتکلیفی روزگار بگذارنند و خوش بینی اندکی نسبت به روزهای پیش رو داشته باشند. 

در ادامه با علیرضا، مرد همجنسگرا پناهجو، ساکن در کشور ترکیه گفت و گو خواهیم کرد.

علی: «علیرضا جان سلام، به تو خوش آمد می گویم، ممنون که دعوت مرا قبول کردی و مهمان برنامه دو قدم اونورتر شدی»

علیرضا: «سلام علی جان، ممنونم از دعوتت به برنامه خیلی خوبتان، علیرضا هستم، ۳۶ سال سن دارم، سال ۲۰۱۷ به ترکیه مهاجرت کردم و تقریبا شش سال می شود که من در ترکیه پناهنده هستم.»

علی: «ما می دانیم که ترکیه، این روزها با بحران اقتصادی بی سابقه و تورم افسار گسیخته ای مواجه است و از طرفی، انتخابات مهم ریاست جمهوری را در پیش دارد که می تواند بر وضعیت زندگی پناهجویان اثر بگذارد و چه بسا، شرایط را برای آنها بیش از پیش سخت کند، من اینجا از تو می خواهم تا کمی از شرایط حال حاضر ترکیه به ما بگویی و همین طور به تاثیرات بحران اقتصادی، بر زندگی خودت و سایر پناهجویان اشاره ای داشته باشی.»

علیرضا: «ببینید الان شرایط اقتصادی بعد از همه گیری کرونا در تمام دنیا مشکل شده است، ترکیه هم از این قضیه مستثنی نبود. ما تورم بسیار بدی داشتیم از جمله روی اقلام خوراکی تورم صد در صدی داشتیم و بعد از آن اجاره خانه های افسار گسیخته، به طور مثال، سال گذشته اجاره خانه هشتصد لیره بوده است اما امسال صاحبخانه می گوید من سه هزار لیره می خواهم یعنی تقریبا سه برابر. خب دستمزدهایی که ما بچه های پناهنده اینجا دریافت می کنیم، حتی دستمزدهای «عسگری اُجرت» یا پایه حقوق وزارت کار ترکیه هم نیست. من الان کسانی را سراغ دارم که در ازای روزی صد و پنجاه لیره در رستوران ها ظرف می شویند، حالا اگر شما سر انگشتی حساب کنید، برای یک کار بسیار سخت چهار هزار لیر دریافت می کنند، به طور مثال شخص از دوازده ظهر سرکار می رود تا ده شب، ده ساعت کار می کند، واقعا نمی شود، شرایط اقتصادی اینجا خیلی بد شده است، یعنی اصلا نمی شود خوب زندگی کرد، حالا من پیشنهادی که برای دوستان دارم این است که اگر می خواهند بیایند حتما از نظر مالی این را در نظر داشته باشند که زندگی اینجا بسیار سخت شده است، حتی سخت تر از ایران.»

علی: «دو موردی که پناهجویان بسیار از آن گله دارند، یکی این است که حق کار در کشور ترکیه را ندارند، و دوم اینکه، این کشور بیمه درمانی را برای بسیاری از افراد قطع کرده و جز در مواردی خاص، افراد دسترسی به بیمه درمانی ندارند و خب همین باعث شده تا پناهجویان حتی برای موارد پیش پا افتاده ای مثل یک سرماخوردگی ساده هم، هزینه های گزافی را متحمل شوند. همین نبود اجازه کار و بیمه درمانی چه تاثیراتی بر زندگی تو گذاشته؟»

علیرضا: «مورد اول که بسیار مورد حیاتی هست، معیشت هر انسانی بسیار مهم است. شما وقتی به ترکیه می آیید شاید حداقل پنج، شش تا ده سال زمان ببرد که به کشور سوم بروید. خب ما می گوییم شاید فردی از ایران با خود پول بیاورد و برای پنج یا شش ماه یا یکسال از جیب بخورد ولی بعد از آن با این هزینه های کمرشکن باید اینجا کار کنند، آن فرد اینجا زندگی می کند و باید اینجا کار کند، باید اجازه کار داشته باشد. چیزی که من شنیده ام این است که خیلی از افراد را در حین کار گرفته اند و جریمه های سنگین بین شش تا ده هزار لیر شده اند، بعضی موارد منجر به دیپورت شده است. متاسفانه چنین ریسک هایی را هم دارد ولی چاره ای نیست، باید کار کرد، حالا به قول معروف می گویند «کار سیاه»، و مجوز کار هم به راحتی به شما داده نمی شود. برای مجوز کار شما باید حتما یک مهارت خیلی خاص داشته باشید که آن کارفرما برای شما بیمه رد بکند تا بتوانید کار کنید. در مورد مورد دوم، بیمه درمانی، این هم مسئله بسیار مهمی است، آدم در این مدت طولانی که در ترکیه سپری می کند، حتما نیاز به پزشک خواهد داشت، نیاز به جراحی خواهد داشت. ولی متاسفانه بیمه درمانی را یکدفعه قطع کردند. الان اگر شما بخواهید برای سرماخوردگی به یک دکتر معمولی مراجعه کنید با ویزیت و دارو سیصد لیر می شود، سیصد لیر به پول ایران هشتصد نهصد هزار تومان می شود که خب کمی سنگین است ولی حالا تدابیری اندیشیده اند که افراد با بیماری خاص را بیمه شان را درست کرده اند.»

علی: «ما می دانیم که از سال ۲۰۱۸، UNHCR یا آژانس پناهندگان سازمان ملل، اداره برخی از امور را به اداره مهاجرت ترکیه محول کرد و از آن زمان به بعد، ثبت نام و بررسی پرونده متقاضیان پناهجویی در این کشور تماما توسط این نهاد صورت می گیرد، آیا انتقال وظایف، تاثیری بر ارائه خدمات به پناهجویان و سرعت  رسیدگی به پرونده ها داشته؟ واینکه به طور کل، از عملکرد این اداره راضی هستی یا نه؟»

علیرضا: «شهری که من هستم، اداره مهاجرت برخورد خوبی دارد، یعنی ما کار زیادی با اداره مهاجرت نداریم، ما داریم زندگی خودمان را می کنیم و اینجا اصلا اثر انگشت هم نمی دهیم، سالی یکبار می رویم و کیملیک مان را عوض می کنیم، در همین حد. به خاطر همین از ۲۰۱۸ که کارها به دست اداره مهاجرت افتاد، یک عده از بچه ها که بعد از ۲۰۱۸ به ترکیه آمدند، کارهایشان را اداره مهاجرت انجام می دهد. بعضی ها زود مصاحبه گرفتند، بعضی ها نگرفتند، بعضی ها ردی گرفتند چون  آنطور که من می دانم اکثرشان از اداره مهاجرت ردی می گیرند که در نهایت به ترک خاک ترکیه منجر می شود. ولی ما که ۲۰۱۶، ۲۰۱۷ و قبل از آن آمده ایم، ما مصاحبه UN شده ایم و قبولی سازمان ملل را داریم. حالا این وسط، انتقال وظایف از سازمان ملل به اداره مهاجرت، یک سردرگمی اداری به وجود آورده است که خودشان هم تقریبا نمی دانند که چه باید بکنند. به سازمان ملل زنگ می زنیم، می گویند شما قبول هستید، پرونده شما در بخش کشوری است، به اداره مهاجرت زنگ می زنیم، می گویند شما باید کشور بگیرید، ما از شما مصاحبه بگیریم و به شما برگه خروج بدهیم. این سردرگمی هنوز که هنوز است وجود دارد. من نمی دانم که اصلا چرا این اتفاق افتاد و سازمان ملل وظایف خود را به اداره مهاجرت منتقل کرد.»

علی: «ما می دانیم که سازمان های زیادی در زمینه حمایت از حقوق پناهجویان در ترکیه فعال هستند و از کمک های مالی گرفته تا ارائه مترجم و وکیل، به پناهجویان یاری رسانی می کنند، هرچند که نظرها پیرامون عملکرد این سازمان ها بسیار متفاوت است. عده ای از پناهجویان از عملکرد این سازمان ها راضی هستند و عده ای هم نقدهای جدی به عملکرد آنها وارد می دانند، میخواهم نظر تو را در این زمینه بدانم، آیا عملکرد قابل قبولی از خودشان ارائه دادند؟»

علیرضا: «سازمان ها و NGO ها اینجا فعال هستند و در اکثر شهرها شعبه دارند. ما انتظار خاصی از این NGO ها نداریم چون وظیفه ای که این ها دارند اصلا چیز دیگری است، تنها انتظاری که اکثر ما پناهنده ها داریم این است که به ما زودتر کشور بدهند تا بتوانیم ترکیه را ترک کنیم، یعنی تنها خواسته ما این است. ولی این NGO ها بیشتر کارگاه های آموزشی می گذارند، برای کسانی که نیاز به مشاوره دارند، جلسات مشاوره برگزار می کنند، این ها بیشتر برای التیام بخشیدن به شرایط کنونی پناهجویان است. اگر واجد شرایط باشند برای آنها کمک هزینه مالی فراهم می کنند، اگر وسایل بهداشتی مانند کاندوم بخواهند به صورت رایگان در اختیارشان می گذارند. بیشتر وظایفی به این شکل دارند حالا شاید در مواقعی که یک پناهجو یا پناهنده در خطری بیافتد، به ما گفته اند که وکلایی را دارند که به ما کمک کنند. به طور مثال اگر شما با صاحب خانه خود به مشکل خورده اید، می توانید وکیل رایگان داشته باشید که از حق شما دفاع کند. بیشتر کارهایشان حول این محور می چرخد. یعنی خواسته ما که رفتن به کشور سوم است و چیزی بیشتر از این را  نمی خواهیم را متاسفانه نمی توانند برآورده کنند.»

علی: «علیرضا جان شاید خیلی از کسانی که الان صدای ما را می شوند بنا به دلایلی تصمیم داشته باشند تا به ترکیه مهاجرت کنند و یا اینکه در این کشور درخواست پناهندگی دهند، با توجه به تمام حرف هایی که در این چند دقیقه بین ما رد و بدل شد و توضیحاتی مفصلی که از وضعیت ترکیه ارائه دادی، آیا مهاجرت به ترکیه  را در این شرایط به صلاح افراد میدانی؟»

علیرضا: «من در جایگاهی نیستم که بخواهم توصیه کنم، من بیشتر تجربیات شخصی خودم را می گویم، مهاجرت از جنس ما، از جنس پناهندگی بالاجبار است، یعنی شما چاره ای ندارید ولو اینکه اصلا دوست نداشته باشید کشورتان را ترک کنید، مجبورید ترک کنید و ما جایگزین دیگری جز ترکیه نداریم که بخواهیم برویم، کجا برویم، هیچ کشوری پذیرای ما نیست، تنها کشوری که الان در حال حاضر ما را می پذیرد کشور ترکیه است. من می گویم اگر اتفاقی برای شما نیفتاده است، اگر مجبور نیستید که کشورتان را ترک کنید، کار و شغل مناسب در ایران دارید، خانواده و دوست دارید، به نظر من کشور را ترک نکنید، مهاجرت کار بسیار سختی است. اگر روزی خدای ناکرده مجبور شدید که کشور را ترک کنید، حتما بی درنگ به ترکیه تشریف بیاورید، کارهایتان را انجام دهید، امید به خدا، فعالیت می کنید، اینجا هستید تا زمانی که به کشوری امن برسید.»

گزارش از علی عارفی