صد روز با طالبان؛ گفتگو با بصیره پیغام

بیش از صد روز از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان گذشت و ارمغان روی کار آمدن طالبان برای زنان در افغانستان چیزی جز فقر و بی‌پولی و ناامیدی نبوده است. حدود سه ماه پس از سقوط کابل و تحولات تاریخی در این کشور، تقریباً نیمی از جامعه افغانستان ماه‌هاست در پستوی خانه‌ها محبوس شده‌اند و بیکارند. میلیون‌ها نفر از زنان شاغل در این کشور حالا با فقر، تنگدستی و حس سرخوردگی و بلاتکلیفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در این بین زنان دگرباش، قربانیان خاموش و بزرگ این تحولات هستند.

در این قسمت از برنامه اینجا پامیر، بصیره پیغام، فعال حقوق زنان و بنیان‌گزار سازمان برابری جنسیتی ولایت سمنگان مهمان ما است تا درباره وضعیت زنان دگرباش افغان در سایه حکومت طالبان صحبت کنیم.

آرتمیس: «سلام بصیره جان. خوش آمدی و خیلی ممنون از اینکه دوباره در برنامه “اینجا پامیر” رادیو رنگین‌کمان شرکت کردی».

بصیره: «ممنون آرتمیس عزیز برای برنامه‌هایت. واقعا برای من جای خوشی است که در برنامه‌هایت باشم و صدای مردم افغانستان در این برنامه‌ها باشم. تشکر بسیار زیاد آرتمیس جان بابت دعوت دوباره».

آرتمیس: «بصیره جان خودت بهتر در جریان هستی که در این چند ماه اخیر تحولاتی در افغانستان رخ داد و طالبان قدرت را در افغانستان به دست گرفتند. هفته پیش در روز ۲۵ نوامبر، روز جهانی منع خشونت علیه زنان بود. بصیره از تو می‌خواهم از وضعیت زنان افغانستان به ویژه زنان دگرباش و دستاورد‌های زنان در دو دهه گذشته تا قبل از آمدن طالبان برای ما بگویی».

بصیره:‌ «خب در افغانستان هویت دگرباشان به رسمیت شناخته نمی‌شد اما قوانینی حمایتی برای برابری جنسیتی برای زنان وجود داشت. مثلا زنان می‌توانستند فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و مدنی داشته باشند. می‌توانستند در انتخابات شرکت کنند. قوانین منع خشونت و حق تحصیل وجود داشت که زنان دگرباش هم می‌توانستند از آن استفاده کنند و پیشرفت کنند. قوانین حکومت قبلی افغانستان طرفدار برابری جنسیتی بود. با اینکه قوانین در جامعه به طور کامل محقق نشده بود اما مسیری میسر شده بود برای استفاده از فرصت‌ها. وجود این قوانین باعث شد که زنان دگرباش هم از این فرصت‌ها استفاده کنند و اشتغال داشته باشند و حق تحصیل داشته باشند. اما این تحولات اخیر باعث شد که همه چیز ضرب در صفر شود و همه چیز از بین برود. آمدن طالبان یک کابوسی برای همه زنان است».

آرتمیس: «بصیره من یادم است که تو در مصاحبه قبلی‌ات با رادیو رنگین‌کمان، گفته بودی که فشار جامعه جهانی بود که باعث شد زنان در مذاکرات صلح با طالبان حضور داشته باشند. حتی زنان خبرنگار افغان بدون حجاب می‌توانسند طالبان را مورد پرسش و پاسخ قرار دهند و طالبان هم حضور زنان را مجبور بود بپذیرد. اما الان که طالبان بدون پروسه صلح و مذاکره افغانستان را اشغال کرده است. آیا همچنان می‌شود به فشار و کمک‌های جامعه جهانی امیدوار بود که بلکه از طریق فشار آنها بشود طالبان را وادار کرد تا زنان را به رسمیت بشناسند؟»

بصیره: «همه شاهد بودیم که در سال‌های اخیر، مخصوصا گفتگوی صلح که داغ شده بود، زنان آرام ننشسته بودند، در دوران کرونا همایش‌ها و کنفرانس‌ها برگزار کردند، حتی به خیابان‌ها ریختند و تظاهرات کردند، در سطح ملی و بین‌المللی صدایشان را بلند کردند تا حداقل در میز مذاکرات حضور داشته باشند و موفق هم شدند. هر چند طالبان هیچ نماینده زنی نداشت. اما جامعه جهانی کمک کرد تا صدای زنان بیشتر شنیده شود. زنان خبرنگار افغان با طالبان مصاحبه می‌کرد و آن‌ها را سوال جواب می‌کرد. امیدی هم ایجاد شده بود که طالبان تغییر کرده‌اند. اما متاسفانه در مدت زمان خیلی کم اتفاقات زیادی رخ داد. طالبان همه قوانینی که برای حمایت زنان بود را ملغی کرد و گفتند حقوق زنان را در چارچوب شریعت به رسمیت می‌شناسیم. ما الان شاهد هستیم که از وقتی این‌ها آمده‌اند که زنان نمی‌توانند به مکتب بروند و به سرکار بروند. حتی زنانی که در ادارات دولتی کار می‌کردند، وقتی به اداره رفتند مورد لت و کوب قرار گرفتند و تهدید به مرگ شدند. حتی زنان به خیابان ریختند و تظاهرات کردند. اما بسیار وحشیانه برخورد می‌کردند. من حتی در یکی از تظاهرات شرکت کردم و با چشمانم دیدم که چقدر وحشیانه برخورد می‌کردند. به قدری وحشی و سنگ‌دل بودند که اصلا نمی‌دیدند که این‌ها انسان هستند یا موجود دیگر. فقط شلیک می‌کردند با بی‌رحمی. اصلا مبارزه با این‌ها ممکن نبود. ما نمی‌توانستیم با قلم مبارزه کنیم وقتی که آن‌ها اسلحه دارند».

آرتمیس:‌«اما بصیره تو قبلا در مصاحبه با ما به مسئله ازدواج اجباری در افغانستان اشاره کردی. حتی آمار سازمان ملل هم می‌گوید که ۵۰ درصد ازدواج‌ها اجباری است و در این ۵۰ درصد همگی دختران زیر ۱۸ سال هستند. حتی در بیشتر مناطق زنان اجازه تحصیل و کار نداشتند. برای همین بحث‌های در فضای مجازی مثل توییتر و فیس‌بوک است که با آمدن طالبان وضعیت زنان تغییری نخواهد کرد. چون قبل از آن هم وضعیت مناسبی نداشتند. نظر تو درباره این صحبت‌ها چیست؟»

بصیره: «با آمدن طالبان باید هر یک از ما بپذیریم که وضعیت زنان وخیم‌تر خواهد شد. اگر قبلا به طور مثال پنجاه فی‌صد وضعیت زنان وخیم بود اما الان ۱۰۰ فی‌صد خواهد شد. هر چند باید بپذیریم که اگر زنان در شهرهای مختلف قربانی ازدواج اجباری می‌شدند، یا در اطراف قربانی خشونت‌های خانگی می‌شدند ولی به هر حال قانون حمایتی وجود داشت. در شهرها زنان حق تحصیل و اشتغال داشتند. اما امروز حتی در شهرها هم زنان حق بیرون رفتن از خانه را هم ندارند. زنانی قبلا کارگاه‌های خیاطی و گلدوزی داشتند اما الان کارهایشان را از دست دادند. الان با طالبان وضعیت زنان قطعا وخیم‌تر خواهد شد»

رهبری گروه طالبان

آرتمیس: «بصیره الان به مسئله ازدواج اجباری اشاره کردی. قبلا هم در رادیو به این مسئله اشاره کرده بودی که درصد زیادی از زنان قربانی ازدواج اجباری می‌شوند که در بین آن‌ها زنان دگرباش هم بودند. حال با آمدن طالبان وضعیت چه تغییری خواهد کرد؟ به نظرت تعداد ازدواج‌های اجباری، در نبود این قوانین حمایتی، بالا خواهد رفت؟»

بصیره: «همان‌طور که قبلا گفته بودم، درست است که قوانین حمایتی برای دگرباشان نبود اما قوانین دیگری مثل منع خشونت بود که دگرباشان هم می‌توانستند از آن استفاده کنند. الان که طالبان آمده نه تنها ازدواج اجباری بالا می‌رود، بلکه خشونت‌های دیگر مثل قتل و کشتار و آزار و اذیت آن‌ها بالا خواهد رفت. مثلا اگر این دفعه کسی درباره آن‌ها بفهمد به راحتی توسط طالبان کشته خواهد شد و دیگر مثل سابق این اتفاقات را رسانه‌ها پوشش نخواهد داد.اگر قبلا یک دگرباش مورد تجاوز و یا لت و کوب قرار می‌گرفت از طریق رسانه‌ها پخش می‌شد و به گوش دنیا می‌رسید اما حال با آمدن طالبان رسانه‌ها خفه شده است. حال حتی خیلی از رسانه‌های معتبر حلقه به گوش طالبان شده‌اند و خبرهایی که به نفع طالبان باشد را پوشش می‌دهند. مطمئن هستم آمارهای ازدواج اجباری وخشونت‌ها بالا خواهد رفت».

آرتمیس: «بصیره تو زمانی که در افغانستان بودی سازمانی برای حمایت زنان داشتی و برای دگرباشان هم فعالیت می‌کردی. ممنون می‌شوم از فعالیت‌های سازمانت برای ما بگو و الان که طالبان آمده و تو هم از افغانستان خارج شدی، تکلیف آن سازمان چه خواهد شد؟»

بصیره: «در افغانستان به طور آزاد زمینه‌ای برای فعالیت دگرباشان وجود نداشت. هیچ سازمانی هم به طور علنی اجازه فعالیتی نداشت. اما ما هم به طور مخفیانه و زیرزمینی به فعالیت می‌پرداختیم. دگرباشانی بودند که با مشکلات و چالش‌های اجتماعی و خانوادگی روبرو بودند و ما مشاوره ارائه می‌کردیم. مشاوره‌های صحی ارائه می‌دادیم. ما صنف‌هایی برای اعتماد به نفس داشتیم. دوره‌های تفریحی داشتیم تا چند لحظه به دور از همه مشکلات با هم خوش بگذرانند. متاسفانه الان با آمدن طالبان همه فعالیت‌های ما متوقف شده است. اما ما باز سعی می‌کنیم از خارج از افغانستان کمک کنیم. هر روز خبرهایی از افغانستان برای ما می‌آید که مورد لت و کوب قرار میگیرند و حتی بعضی‌ها کشته می‌شوند. ما هم سعی می‌کنیم کمک کنیم. همچنین ما سعی می‌کنیم در اینجا در اروپا مستقلا برای اعضای جامعه ال‌جی‌بی‌تی افغانستان سازمانی را تاسیس کنیم و از طریق این سازمان فعالیت خواهیم کرد. قطعا این کارهای ما بی‌نتیجه نخواهد بود. قطعا یک روز مردم افغانستان به این آگاهی خواهند رسید که ما می‌توانیم زیر یک چتر با همه تفاوت‌ها با هم زندگی کنیم».

آرتمیس: «بصیره خیلی ممنون بابت توضیحاتت. من سوال آخر را از تو می‌پرسم. الان در افغانستان خیلی‌ها در شرایط سختی زندگی می‌کنند. خیلی‌ها نتوانستند خارج شوند و در افغانستان ماندند و هر روز با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. تو چه پیامی برای زنان افغان، به ویژه زنان دگرباش داری؟»

بصیره: «پیام من برای همه زنان افغانستان است که هر چند که مشکل است باید کوشش کرد و توانا بود. هیچ موفقیتی بدون تلاش و کوشش نخواهد بود. همه ما باید مبارزه کنیم و ادامه دهیم. باید ایستاد شویم و برنامه بریزیم. ادامه دهیم و تسلیم نشویم. اگر تسلیم شویم و ناامید شویم، آن روز، روز نابودی ما خواهد بود. پس ناامید نشویم و دست از تلاش برنداریم».

آرتمیس: «بصیره خیلی ممنون از اینکه وقت گذاشتی و در گفتگو با رادیو رنگین‌کمان شرکت کردی. برایت آرزوی موفقیت و سلامتی دارم».

«خیلی ممنون آرتمیس بابت برنامه‌های زیبایت. تشکر که دعوت کردی. سلامت باشی».

صدای رادیو رنگین کمان هر شب از ساعت ۱۰ به وقت افغانستان از طریق موج کوتاه رادیویی ۴۱ متر فرکانس ۷۶۱۰ کیلوهرتز پخش می شود. این طول موج جدید را ویژه شنوندگان در افغانستان برقرار کردیم. لطفا ما را از کیفیت دریافت صدای برنامه های رادیو روی این فرکانس تازه مطلع کنید.